GET IN TOUCH
Facebook Instagram Linkedin Location-arrow Envelope

İş Hukuku Rehberi: Haklar, Sözleşmeler ve Tüm Detaylar

İş hukuku, çalışanlar ile işverenler arasında kurulan iş ilişkisinin yasal çerçevesini çizen özel bir hukuk dalıdır. Bu alan, işe başlama sürecinden sözleşmenin sona ermesine kadar geçen tüm aşamalarda tarafların karşılıklı haklarını ve yükümlülüklerini belirler.

Ücret politikaları, çalışma saatleri, yıllık izinler, fesih usulleri ve tazminat gibi temel konular bu hukuk sisteminin uygulama alanına girer. Amaç; hem işçinin haklarını güvenceye almak hem de işverenin hukuki sınırlar içinde faaliyet göstermesini sağlamaktır.

Türkiye’de iş hukukunun temelini eşitlik, adalet ve iş ve işçiyi koruma ilkeleri oluşturur. ASB Partners olarak bu alanda, hem işverenlerin mevzuata uyumlu bir şekilde hareket etmesini sağlıyor, hem de çalışanların yasal çıkarlarını koruyacak etkin ve kapsamlı çözümler sunuyoruz.

İş hukukunu temsil eden bir baret, terazi ve ve kontrat sözleşmesi

İçerik Tablosu

İşçinin Hakları, İşverenin Yükümlülükleri

İş ilişkilerinin sağlıklı şekilde yürütülmesi, hem işçinin haklarının korunmasına hem de işverenin yasal sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesine bağlıdır. Türk iş hukukunda bu denge açıkça tanımlanmış ve her iki taraf için de bağlayıcı hükümlerle güvence altına alınmıştır.

İşçinin Temel Hakları

Çalışanların en temel hakkı, eşit ve emniyetli bir çalışma alanında çalışmaktır. Bu konuda çalışanlara tanınan başlıca hukuki haklar şunlardır:. Bu kapsamda işçilere tanınan başlıca haklar şunlardır:

  • Zamanında ve tam ücret alma hakkı

  • Yıllık ücretli izin, resmi tatil ve hafta tatili hakkı

  • Fazla mesai için ek ücret talebinde bulunma hakkı

  • Sosyal güvenlik sistemine dahil edilme zorunluluğu

  • Haksız feshe karşı korunma ve tazminat alma hakkı

  • Sendikaya üye olma ve toplu sözleşme yapma hakkı

  • İş kazalarına ve meslek hastalıklarına karşı koruma

İşverenin Temel Yükümlülükleri

İşverenin, iş hukukuna uygun hareket etmesi yasal bir zorunluluktur. Sadece işçinin haklarını tanımakla kalmaz, bu hakların fiilen uygulanmasını da sağlamakla yükümlüdür. Öne çıkan yükümlülükler şunlardır:

  • İşçinin ücretini zamanında ve eksiksiz ödeme

  • Sigorta bildirimlerini eksiksiz yapmak

  • Çalışma koşullarını mevzuata uygun hale getirmek

  • İş sağlığı ve güvenliğini sağlamaya yönelik gerekli önlemleri almak

  • Haksız fesihten kaçınmak ve işten çıkarma süreçlerinde yasal yolları izlemek

  • İşçiye ait belgeleri (bordro, yıllık izin formu vb.) zamanında teslim etmek

ASB Partners, hem işverenlerin yasal yükümlülüklerini ihlale düşmeden yerine getirmesi hem de çalışanların haklarının ihmal edilmeden uygulanması için kapsamlı danışmanlık ve temsil hizmetleri sunar.

İş Sözleşmeleri ve Fesih Süreçlerine Genel Bakış

İş sözleşmeleri, işçi ile işveren arasında kurulan hukuki ilişkiyi düzenleyen temel belgeler arasında yer almaktadır. Bu sözleşmeler, tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerini ortaya koymakta olup, yazılı ya da istisnai hallerde sözlü biçimde düzenlenebilmektedir. Ancak ispat kolaylığı ve hukuki güvenliğin sağlanabilmesi açısından yazılı sözleşmeler tercih edilmektedir.

İş Sözleşmesi Türleri

Türk İş Hukuku kapsamında iş sözleşmeleri, süresi ve çalışma şekline göre çeşitli sınıflamalara tabi tutulmaktadır:

  • Belirli süreli iş sözleşmeleri, belirli bir zaman dilimi veya projeye bağlı olarak düzenlenmekte ve süre sonunda kendiliğinden sona ermektedir.

  • Belirsiz süreli iş sözleşmeleri, belirli bir bitiş tarihi olmaksızın, sürekli nitelikteki iş ilişkileri için yapılmakta ve tarafların fesih iradesi ile sona ermektedir.

  • Kısmi süreli ve tam süreli sözleşmeler, çalışma süresine göre şekillenmekte olup, haftalık çalışma saatleri üzerinden belirlenmektedir.

  • Deneme süreli iş sözleşmeleri, genellikle iki aylık bir deneme süresini kapsamakta ve taraflara iş ilişkisinin uygunluğunu değerlendirme olanağı tanımaktadır.

Fesih Süreci ve Hukuki Şartlar

İş sözleşmesinin sona erdirilmesi süreci, hem işçi hem de işveren açısından belli yasal düzenlemelere tabi tutulmaktadır. Fesih işlemlerinin geçerli sayılabilmesi için şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

  • Fesih gerekçesinin, İş Kanunu kapsamında yer alan davranışsal, performans temelli ya da ekonomik nedenlere dayanması gerekmektedir.

  • Fesih halinde, tarafların ihbar süresine riayet etmeleri ya da ihbar tazminatı ödemeleri zorunlu tutulmaktadır.

  • İşçinin haklı nedenle sözleşmesini sona erdirmesi, örneğin ücretin ödenmemesi, psikolojik baskı (mobbing) ya da sağlık nedenleri gibi durumlarda mümkün olabilmektedir.

  • İşverenin derhal fesih hakkını kullanabilmesi için İş Kanunu’nun 25. maddesinde belirtilen haklı nedenlerin varlığı aranmaktadır.

  • Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, geçerli bir sebebe dayanılmadan yapılan fesihler geçersiz sayılmakta ve işçiye kıdem tazminatı hakkı doğurmaktadır.

ASB Partners, iş sözleşmelerinin hazırlanması, değerlendirilmesi ve fesih işlemlerinin yasal çerçevede yürütülmesi konusunda hem işverenlere hem de çalışanlara profesyonel danışmanlık hizmeti sunmaktadır.

İş sözleşmesi danışmanlığı için bir avukat ile işverenin görüşme yapması - profesyonel iş hukuku danışmanlığı

İş Uyuşmazlıkları ve Dava Süreçleri

Çalışma ilişkilerinde zaman zaman işçi ile işveren arasında çeşitli anlaşmazlıklar yaşanabilir. Bu uyuşmazlıklar, çoğu zaman iş sözleşmesinin yorumlanmasından, haksız fesih iddialarından ya da ödenmeyen haklardan kaynaklanır. İş hukuku, bu tür anlaşmazlıkların çözümünde hem tarafları korumayı hem de adil yargılamayı sağlamayı amaçlar.

En Sık Görülen İş Uyuşmazlıkları

  • Haksız veya usule aykırı fesih

  • Ödenmeyen kıdem ve ihbar tazminatları

  • Eksik veya geç ödenen maaşlar

  • Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi

  • Yıllık izin haklarının kullandırılmaması

  • Sigortasız çalıştırma iddiaları

  • Mobbing ve psikolojik taciz şikayetleri

Dava Süreci Nasıl İşler?

İş uyuşmazlıklarının çözümü için 2018 yılından itibaren zorunlu arabuluculuk sistemi devreye girmiştir. Bu süreç şu şekilde işler:

  1. Arabuluculuk Başvurusu
    İşçi veya işveren, önce arabuluculuk merkezine başvurarak çözüm arar. Bu aşama genellikle 2-4 hafta içinde sonuçlanır.

  2. Anlaşma veya Anlaşmazlık
    Taraflar anlaşırsa bir tutanakla süreç sona erer. Anlaşma sağlanamazsa, arabuluculuk süreci biter ve mahkemeye başvuru hakkı doğar.

  3. İş Mahkemesi Dava Süreci
    Arabuluculuktan sonra dava açılırsa, deliller, tanıklar ve resmi belgeler incelenir. Hakim, iş ilişkisinin niteliğine ve delil durumuna göre karar verir.

ASB Partners olarak, iş uyuşmazlıklarının en başından itibaren stratejik ve hukuki danışmanlık hizmeti sunuyor; arabuluculuk sürecinden mahkeme aşamasına kadar müvekkillerimizin haklarını etkin şekilde temsil ediyoruz.

Kıdem, İhbar, Fazla Mesai ve Yıllık İzin Hakları

İş hukuku kapsamında işçilere tanınan bazı mali ve sosyal haklar, hem çalışma güvenliğini hem de yaşam dengesi ilkesini gözetir. İşten ayrılma, fazla çalışma ve dinlenme süreleri gibi kritik konular, İş Kanunu ile açıkça düzenlenmiştir.

Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatı, bir işçinin aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalıştıktan sonra, belirli nedenlerle işten ayrılması durumunda hak kazandığı bir ödemedir.
Bu hak şu hallerde doğar:

  • İşveren tarafından geçerli neden olmaksızın fesih

  • İşçinin haklı nedenle feshi

  • Emeklilik veya askerlik nedeniyle işten ayrılma

  • Kadın işçinin evlilik nedeniyle bir yıl içinde istifa etmesi

Kıdem tazminatı her tam yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır.

İhbar Tazminatı

İhbar süresi, iş sözleşmesinin feshedileceği tarafın karşı tarafa önceden bildirimde bulunmasını zorunlu kılar. Bu sürelere uyulmazsa ihbar tazminatı ödenir:

  • 6 aydan az çalışma süresi → 2 hafta

  • 6 ay – 1,5 yıl → 4 hafta

  • 1,5 yıl – 3 yıl → 6 hafta

  • 3 yıldan fazla → 8 hafta

Taraflardan biri bu süreye uymadan sözleşmeyi sona erdirirse, karşı tarafa bu sürenin karşılığı kadar ücret ödemek zorundadır.

Fazla Mesai Ücreti

Haftalık çalışma süresi kanunen en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu sürenin üzerindeki her saat çalışma, fazla mesai olarak değerlendirilir.
Fazla mesai yapan işçiye, her saat için normal ücretinin %50 fazlası oranında ödeme yapılmalıdır. Fazla mesainin yazılı onaya bağlı olması gerekir.

Yıllık Ücretli İzin

İşçilere, hizmet süresine göre yıllık izin hakkı tanınır:

  • 1 – 5 yıl arası: En az 14 gün

  • 5 – 15 yıl arası: En az 20 gün

  • 15 yıldan fazla: En az 26 gün

İzin süreleri bölünemez, işveren tarafından yıllık izin hakları kullandırılmak zorundadır. Kullanılmayan izinlerin ücreti iş sözleşmesi sona erdiğinde ödenir.

ASB Partners, işçilerin bu temel haklarını koruma altına almak ve işverenlerin kanuna uygun uygulama yapmalarını sağlamak için hem bilgilendirme hem de yasal destek sunmaktadır.

Yabancı Çalışanlar ve Çalışma İzni Süreçleri

Türkiye’de istihdam edilen yabancı uyruklu bireylerin çalışma hayatına katılabilmesi için belirli yasal prosedürlerin tamamlanması gerekir. Bu süreç, hem işverenin hem de yabancı çalışanın mevzuata uygun şekilde hareket etmesini zorunlu kılar.

Kimler Çalışma İzni Almak Zorundadır?

Türkiye’de yabancıların yasal olarak bir işte çalışabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almaları şarttır. İstisnai durumlar dışında, öğrenci vizesiyle gelenler, turist vizesiyle bulunanlar veya kaçak durumda olanlar çalışamaz.

Çalışma İzni Türleri

  • Süreli Çalışma İzni: İlk etapta en fazla 1 yıl süreyle verilir. Aynı işyeri ve aynı pozisyonda çalışmaya devam edilirse uzatılabilir.

  • Süresiz Çalışma İzni: Uzun süreli ikamet ve sürekli çalışma geçmişi olan yabancılara verilir.

  • Bağımsız Çalışma İzni: Serbest meslek erbabı olarak çalışmak isteyen yabancılar için geçerlidir.

  • Turkuaz Kart: Yüksek nitelikli yabancılar için tanınan özel bir izin türüdür ve süresiz çalışma ile ikamet hakkı sağlar.

Başvuru Süreci

  1. İşyeri Başvurusu: Türkiye’de bir işveren, yabancı çalışan için e-devlet üzerinden sistemsel başvuru yapar.

  2. Yurtdışı Başvurusu (Vize ile Gelenler): Yabancı kişi konsolosluk aracılığıyla işverenin sunduğu davet mektubuyla başvuruda bulunur.

  3. Değerlendirme: Bakanlık, başvuruları genellikle 30 gün içinde sonuçlandırır.

  4. İkamet İzni: Çalışma izniyle birlikte oturma izni de otomatik olarak sağlanır.

ASB Partners’ın Rolü

ASB Partners, yabancı çalışan istihdam etmek isteyen firmalara danışmanlık vererek, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmasını ve başvuruların zamanında tamamlanmasını sağlar. Ayrıca bireysel başvurularda da hukuki destek sunarak sürecin doğru yürütülmesine katkı verir.

Yabancı çalışanların Türkiye’de çalışma izni sürecini temsil eden pasaport ve kimlik görseli

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların işyerindeki risklerden korunmasını, güvenli ve sağlıklı bir ortamda çalışmalarını sağlamayı amaçlayan hukuk dalıdır. Türkiye’de bu alan, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile düzenlenmiş ve tüm işverenlere ciddi sorumluluklar yüklenmiştir.

Temel İlkeler

İSG mevzuatı, işyerinde hem fiziksel hem psikolojik risklerin önlenmesine odaklanır. Bu kapsamda belirlenen temel ilkeler şunlardır:

  • Risk değerlendirmesi yapılması

  • Tehlikelerin kaynağında yok edilmesi

  • Eğitim ve bilgilendirme zorunluluğu

  • Önleyici ve koruyucu tedbirlerin alınması

  • Kaza sonrası raporlama ve analiz

  • Sürekli iyileştirme prensibiyle işyeri güvenliğinin sağlanması

İşverenin Yükümlülükleri

Her işveren, çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, yalnızca fiziksel koruma değil, aynı zamanda çalışanları bilgilendirme ve eğitme sorumluluğunu da içerir.

İşverenin yerine getirmesi gereken başlıca İSG sorumlulukları:

  • Ortamın güvenliğini sağlamak ve uygun ekipmanları temin etmek

  • Çalışanları iş güvenliği konusunda eğitmek

  • Tehlikeli işleri uzman personele yaptırmak

  • İş kazası veya meslek hastalığı durumunda gerekli bildirimi yapmak

  • İSG profesyoneli ve işyeri hekimi istihdam etmek (tehlike sınıfına göre)

Çalışanın Hakları

Çalışanlar, işyerindeki sağlık ve güvenlik önlemlerinin eksik olması durumunda şu haklara sahiptir:

  • Riskli işleri yapmaktan kaçınma hakkı

  • İSG kurullarında temsil edilme hakkı

  • İşvereni yazılı olarak uyarmak

  • Gerektiğinde Çalışma Bakanlığı’na başvuru yapma hakkı

ASB Partners’ın Hizmetleri

ASB Partners olarak, işverenlerin İSG yükümlülüklerini yerine getirmeleri için yasal danışmanlık ve denetim rehberliği sağlıyoruz. Aynı zamanda çalışanların da hak ihlali durumlarında etkin biçimde temsil edilmesini üstleniyoruz.

Toplu İş Sözleşmeleri ve Sendikal Haklar

Demokratik iş ilişkilerinin temel taşlarından biri, çalışanların bir araya gelerek ortak çıkarlarını koruma hakkıdır. İş hukuku çerçevesinde bu haklar, sendikalaşma özgürlüğü ve toplu iş sözleşmesi düzenlemeleriyle güvence altına alınmıştır.

Sendikaya Üye Olma Hakkı

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu uyarınca, işçiler:

  • Herhangi bir sendikaya serbestçe üye olma,

  • Sendika üyeliğini sürdürme ya da sonlandırma,

  • Sendikal faaliyetlere katılma hakkına sahiptir.

İşverenin, çalışanların sendika üyeliği nedeniyle ayrım yapması veya baskı uygulaması açıkça yasaktır. Bu tür uygulamalara karşı işçiler, hukuki yollara başvurarak haklarını arayabilir.

Toplu İş Sözleşmesi Nedir?

Toplu iş sözleşmesi (TİS), bir işçi sendikası ile işveren veya işveren sendikası arasında imzalanan, iş koşullarını düzenleyen ve belirli bir süre geçerli olan hukuki metindir. TİS’in amacı:

  • Ücret, fazla mesai, sosyal yardımlar gibi ekonomik hakları düzenlemek,

  • Çalışma koşullarını iyileştirmek,

  • Uyuşmazlıkları önleyici hükümler oluşturmak,

  • İşyerinde istikrarı sağlamak ve toplu barışı teşvik etmektir.

Toplu Pazarlık ve Grev Süreci

Toplu iş sözleşmesi görüşmeleri sonuçsuz kalırsa ve uyuşmazlık çözülmezse, işçi sendikası yasal grev kararı alabilir. Bu hak, işçilerin pazarlık gücünü dengelemeye yönelik anayasal bir güvencedir. İşverenler de lokavt hakkına sahip olabilir, ancak bu süreçler sıkı kurallara tabidir.

ASB Partners’ın Rolü

ASB Partners, hem işçi sendikaları hem de işveren tarafı için toplu iş sözleşmesi süreçlerinde hukuki destek sunar. Ayrıca sendikal hak ihlallerine karşı çalışanların yasal başvuru süreçlerini yöneterek adil çözüm yolları üretir.

 

Referanslar

ASB Partners ile İş Hukuku Alanında Profesyonel Destek

İş dünyasının hızla değişen yapısı, işverenler ve çalışanlar açısından karmaşık hukuki sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu noktada iş hukukuna dair süreçleri doğru yönetmek, hem yasal risklerin önüne geçmek hem de iş barışını korumak için kritik önem taşır.

ASB Partners, iş hukuku alanındaki deneyimiyle, farklı sektörlerden müvekkillerine etkin, güncel ve sonuç odaklı çözümler sunar. Hizmetlerimiz yalnızca hukuki uyuşmazlıkları çözmekle sınırlı değildir; aynı zamanda risk önleyici danışmanlık yaklaşımıyla proaktif destek sağlamaktayız.

Hizmet Alanlarımız

  • İş sözleşmelerinin hazırlanması ve revizesi

  • Fesih süreçlerinin yasal denetimi

  • Arabuluculuk ve dava temsil hizmetleri

  • Kıdem ve ihbar tazminatı danışmanlığı

  • Yabancı çalışan ve çalışma izni işlemleri

  • İş sağlığı ve güvenliği hukuku

  • Sendikal süreç ve toplu sözleşme danışmanlığı

Neden ASB Partners?

  • Mevzuata tam uyum sağlayan yaklaşım

  • Ulusal ve uluslararası iş hukuku deneyimi

  • Hızlı, şeffaf ve çözüm odaklı hizmet anlayışı

  • Şirketinizin işleyişine özel hukuki stratejiler

ASB Partners ile çalışmak, sadece yasal yükümlülüklerinizi yerine getirmek değil, aynı zamanda güvenli ve sürdürülebilir bir iş ortamı inşa etmek anlamına gelir. Gerek bireysel gerekse kurumsal düzeyde tüm iş hukuku ihtiyaçlarınızda uzman kadromuzla yanınızdayız.

İşten çıkarıldığımda tazminat alabilir miyim?

Eğer işten çıkarılma haksız gerekçelerle yapıldıysa kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilirsiniz. Bu süreçte bir iş hukuku avukatından destek almanız önerilir.

Fazla mesai yasal hakkınızdır. Önce işverene yazılı olarak başvurmalı, sonuç alınmazsa arabuluculuk süreci başlatabilirsiniz.

Hayır. Sendikaya üye olmak anayasal bir haktır. Bu nedenle işverenin bu gerekçeyle iş akdini feshetmesi hukuka aykırıdır.

Hayır. İş Kanunu’na göre işveren, yıllık izin kullanımını engelleyemez. Kullanılmayan izinlerin ücreti işten ayrıldığınızda ödenir.

Evet. Hem işverene hem de izinsiz çalışan yabancıya idari para cezaları uygulanır. Ayrıca sınır dışı işlemleri de gündeme gelebilir.

Güvenilir İş Hukuku Uzmanlarıyla İşletmenizi ve Çalışanlarınızın Haklarını Koruyun – ASB Partners ile Hemen İletişime Geçin

İnsan kaynakları uyumluluğunu yöneten bir işveren ya da haksız muameleye maruz kalan bir çalışan olsanız da, ASB Partners’ın hukuk ekibi iş hukuku alanında stratejik çözümler sunar. Yasal sözleşmeler, etkili uyuşmazlık çözümü ve işyerindeki haklarınızın tam olarak korunmasını sağlıyoruz.

Hukuki Danışmanlık Talep Et
Diğer Hizmetlerimizi Keşfedin